België is een particratie
We worden verondersteld te denken dat België een democratisch land is. We hebben immers verkiezingen waarin we de juiste personen mogen kiezen, middenveldorganisaties die ons kunnen verdedigen en de media die de argumenten tussen partijen mooi uiteenzetten. Niks is echter minder waar. Zelfs politici zullen toegeven dat de macht bij de partijbazen zit. Een voorbeeld is het boek van Hendrik Vuye en Veerle Wouters “Sleutels tot Ontgrendeling” dat verrassend genoeg niet het grote argument geworden is naar Vlaamse onafhankelijkheid, maar vooral een getuigenis van de slechte praktijken die zich op alle niveaus voordoen, ook op het Vlaamse. Zij ervaren dat het voor parlementsleden zeer moeilijk is om onafhankelijk te werken omdat allerlei procedures ervoor zorgen dat alles beslist wordt door de partijtoppen. Veel procedures zijn ontstaan uit het communautaire, maar veel heeft ook te maken met de werking van partijen zelf. De regeringspartijen gebruiken machtsstrategieën om de taart onder hen te verdelen met het status quo als resultaat. Wat we nodig hebben, is de zoektocht naar een gemeenschappelijke deler, de res publica (Latijn voor de publieke zaak), waar we zoeken naar de beste oplossing voor iedere burger. In hun boek roepen ze dan ook op om de burger zijn stem te laten horen in verschillende burgerorganisaties. [1]
Partijen verbinden zich echter ook met allerlei organisaties en gaan die verdedigen omdat ze hun netwerken nodig hebben. Daarbij wordt weer de burger over het hoofd gezien. Het ACW zou bv. het verlies van Belfius kunnen dragen vanuit zijn eigen reserves, maar verkiest de belastingbetaler te laten opdraaien voor het Arco debacle [2] en de CD&V helpt daar graag aan mee. Je ziet zelfs dat CD&V eigenlijk voor de afschaffing is van het brugpensioen, maar dat het ACV dat blokkeert. Dit soort verzuiling is iets waar zelfs Mieke Vogels [3] over zegt dat de N-VA gelijk heeft dat elke progressief gescandaliseerd zou moeten zijn van hoeveel geld dit kost aan de overheid. De laatste mediaberichten over de Gentse rectorverkiezingen bewijzen nog maar eens dat die verzuiling verre van weg is.
Wanneer partijen zetelen in overheidsbedrijven dan moet ook telkens weer het politiek evenwicht gehaald worden. Zo worden in de Raad van Bestuur van de NMBS extra mandaten gecreëerd (betaald door de belastingbetaler). De N-VA was eerst tegen Dutordoir, maar is bijgedraaid na de extra mandaten.
Terug naar democratie: de basiselementen van een democratisch systeem
We hebben gesproken over hoe partijen de politiek bepalen door hun compromisstrategieën, maar als we dat niet willen, wat betekent het dan om een echte democratie te hebben?
In de presentaties van democratie.nu, een onafhankelijk burgerbeweging die de ideeën van echte democratie verdedigt, betekent democratie letterlijk dat de macht bij de mensen moet liggen (soevereiniteit van het volk). Dit betekent dat het volk op zijn minst het systeem moet vertrouwen en accepteren. Ze geven kort de basiselementen van een democratie:
- Initiatieven (van het volk) kunnen de agenda bepalen
- Discussie en debat is noodzakelijk
- Een beslissing (van het volk) moet omgezet worden in wetgeving
- Vrijheid van mening
- Vrijheid van samenkomst
- Transparante overheid
- Respect voor iedereen
- Een betrouwbare rechtsspraak
Waarom is democratie nodig?
Paul Verhaeghe legt in zijn boek “Autoriteit” uit waarom een goede democratie inherent -en psychologisch in de brede zin- nodig is voor mensen. Mensen zoeken naar een zin en een richting in hun leven, waarbij ze vaak andere mensen vertrouwen -als autoriteit- op hun weg. In het verleden, werd die zin en richting vaak gegeven door de Kerk, nogal vaak misbruikt als machtsinstrument door dictators. Terwijl de Kerk nu echter bij ons niet meer die rol invult, is onze moderne richting veeleer ingegeven door economie en onze ideeën vaak gericht op korte termijn prestatie. Als we onze job goed deden, hebben we ons geld. Compatibel met de ideeën van neoliberale meritocratie (https://www.youtube.com/watch?v=dzLv3rfnOVw) Partijen misbruiken die ideeën zoals dictators (met bv. de Kerk) door te zeggen dat we bepaalde dingen niet kunnen doen omwille van de economie (er is geen alternatief dat de budgetten beetje bij beetje in te perken), maar in de praktijk verdelen ze de taart onder mekaar (en er zijn genoeg alternatieven). Vanuit zijn ervaring als psychotherapeut, ziet Paul Verhaeghe echter dat deze prestatie”richting” naar “economische” doelen veel te veel mensen tot therapie dwingt, waar ongelukkig genoeg de zelfde korte termijn prestatiedoelen opgelegd worden, leidend tot angst, afzien en vele menselijke catastrofes in een moderne maatschappij die er geen zouden mogen zijn. Zijn oplossing kan gezien worden als het veranderen van deze richting naar het gemeenschappelijk belang of de res publica, waarbij mensen onder mekaar beslissen wat het beste voor hen is. De mensen onder elkaar zijn de juiste autoriteit.
Een andere invalshoek is te kijken wat mensen gelukkig maakt, zoals je kan lezen in deze publicatie van democratie.nu [4], het deel over “Economie, democratie en het geluk” (Jos Verhulst) zie je dat jongeren gelukkiger zijn dan 40ers, mensen die getrouwd zijn gelukkiger dan singles. Ook economische parameters spelen een rol: inkomen, werkloosheid en inflatie. In Europa en in meer landen met niet al te autoritaire regimes, is er een sterke correlatie tussen het vertrouwen in de regering en het geluksgevoel.
Maar er bestaat in de wereld slechts 1 land (Zwitserland) waar het volk op een werkbare wijze direct wetten kan maken en daardoor de agenda van de politieke klasse kan doorkruisen. Het is wel zo dat van de 26 kantons in Zwitserland sommige direct democratischer zijn dan andere. Dit was dan ook een opportuniteit voor een onderzoek dat naging wat het verband is tussen de mate van directe democratie en het geluk. Op een democratieschaal van 1 tot 6 ( laagste kanton: 1.75- hoogste 5.69) komt een toename van 1 punt overeen met een toename in geluk zoals mensen opklimmen van de laagste naar de voorlaagste inkomenscategorie, maar met democratie geldt die toename wel voor iedereen. De tevredenheid wordt op twee manieren opgekrikt: het beleid is meer afgestemd op wat de burgers willen, maar anderzijds kunnen mensen ook beter hun eigen lot bepalen.
In particratieën is men vaak gekant tegen een bindend referendum op volksinitiatief omdat de burgers, ondanks de massieve propaganda vanuit de politieke en economische elite, een sterke tendens tonen om de eigen souvereniteit uit te bouwen en te bevestigen, bv. lagere belastingen (maar toch de nodige voor de infrastructuur), belastingen waar iets tegenover staat, meer zeggenschap voor het lokale niveau, … Zo betekent meer lokale autonomie ook meer tevredenheid. In Belgïë spenderen de gemeenten 6.6% van het BNP, terwijl dat in Zwitserland of Denemarken 1/3 is. Wie streeft naar meer democratie, streeft naar meer geluk.
Wie streeft naar meer democratie, streeft naar meer geluk.
Waarom zijn politieke partijen niet goed genoeg?
David van Reybrouck schrijft daarover het volgende in zijn boek “Tegen Verkiezingen”: Uit een grootschalig internationaal onderzoek blijkt dat democratie door ruim 91% van de ondervraagden aanzien wordt als een goede manier om een land te besturen. Tegelijkertijd toont hetzelfde onderzoek aan dat het vertrouwen in democratische instellingen historisch laag is.
Democratie wordt veronderstelt de minst slechte regeringsvorm te zijn omdat ze geacht wordt een goed evenwicht te vinden tussen daadkracht enerzijds, en legitimiteit anderzijds. Vandaag worstelen democratieën echter met een legitimiteits- én een efficiëntiecrisis:
1. Legitimiteit:
- Steeds meer (in Europa tot 25%, in de VS 40 tot 60%) mensen stemmen NIET. Is het parlement dan nog representatief?
- Kiezersverloop: van diegenen die nog gaan kiezen wisselt 10 tot 30 % van de kiezers van partij tussen elke verkiezing.
- Steeds minder mensen sluiten zich aan bij een politieke partij.
2. Efficiëntie:
- Formatieberaad duurt steeds langer (in België recent anderhalf jaar, maar ook in andere landen) omdat regeerakkoorden steeds gedetailleerder worden: partijen wantrouwen elkaar.
- Regeringspartijen worden steeds zwaarder afgestraft. Aan de kant blijven staan is electoraal veel voordeliger dan krachtdadig besturen.
- Besturen gaat steeds trager doordat regeringen gebonden zijn on hogere overheden, ratingbureaus, internationale verdragen, … .
Niemand identificeert zich nog met partijen die wel nog de macht hebben, maar nog gebaseerd zijn op ideeën van (begin) de 20ste eeuw. Soms zullen partijen proberen te spreken over burgerparticipatie en zich “democratisch” willen voordoen. Een manier om na te gaan of dit serieus is kan via de ladder van Arnstein [5] Of ze zullen zelf een “referendum” organiseren, wat volgens democratie.nu in dat geval geen referendum meer is, maar een plebiciet. Een plebiciet als referendum is namelijk een geliefkoosde tool van dictators, denk maar aan Turkije en de brexit.
Wat met verkiezingen en representatieve “democratie”?
Verkiezingen werden niet uitgevonden ten voordele van democratie, maar tegen. Na de Franse revoluties, werden verkiezingen geïntroduceerd als een excuus. Het volk wilde democratie, maar de leiders hadden er schrik van, dus zorgden ze voor verkiezingen, wat het gemakkelijker maakte voor mensen die er voltijds mee konden bezig zijn om te winnen. Daarvoor was loting meer gekend als een goed systeem en bv. het oude Athene heeft daar succes mee gekend. David van Reybrouck beschrijft het in “Tegen Verkiezingen” als volgt:
“ Loting, het meest democratische van alle politieke instrumenten moest in de 18de eeuw
het onderspit delven voor verkiezingen. Verkiezingen waren echter nooit bedacht als
democratisch instrument, maar als een procedure om een nieuwe, niet-erfelijke
aristocratie aan de macht te brengen. Door de verruiming van het stemrecht werd die
aristocratische procedure gedemocratiseerd, zonder dat het afstand deed van het
fundamentele, oligarchische onderscheid tussen bestuurders en bestuurden, tussen
politici en kiezers. (…) Er was altijd een boven en een onder, je had een overheid en
onderdanen. De stembusgang was het dienstliftje dat enkelingen naar boven bracht (…)
Democratie.nu voegt eraan toe dat een aantal democratische elementen toegevoegd werden aan onze representatieve “democratie”: vrijheid van meningsuiting, algemeen stemrecht, onafhankelijkheid van de verkozene, petitierecht, regelmatige verkiezingen. In de praktijk echter, zien we dat ons huidige politieke systeem een electorale artistocratie is met de dictatuur van de partijen, veel mediamacht met enkele democratiche elementen.
Welke oplossingen zijn er?
Er is geen één vaste oplossing, maar het zou best een combinatie kunnen zijn van onderstaande oplossingen:
1 Transparantie: Wij betalen de overheid, dus is het ook logisch dat die ons inzicht verschaffen in wat er met dat geld gebeurt. Transparantie zorgt er ook voor dat machthebbers gecontroleerd kunnen worden en dat er met de burgers kan nagedacht worden over de beste oplossing voor iedereen. Open data en platformen als transparencia.be en cumuleo.be tonen aan dat technologie heel wat mogelijkheden biedt.
2 Referenda: De burger moet zelf de mogelijkheid hebben om met voldoende handtekeningen een bindend referendum af te dwingen. Daarbij is het belangrijk dat een goede uitleg over de vraagstelling en de argumentatie als informatiebrochure meegegeven wordt. In Zwitserland bestaat dit al. Een andere vorm is liquid democracy waarbij dit geautomatiseerd zou kunnen worden en je dus continu referenda zou kunnen hebben, waarbij je ook je stem aan iemand anders zou kunnen afstaan.
3 Loting: Door om de zoveel tijd nieuwe bestuurders door loting aan te duiden, heb je geen risico dat die de macht naar zich toe trekken. Terryl Bouricius heeft ook wetenschappelijk aangetoond dat indien correct toegepast, op die manier goede beslissingen genomen kunnen worden.
4 Op het lokale niveau: In kleine gemeenten heb je eigenlijk geen partijen meer nodig. Het gaat over de lokale buurt en het zijn de mensen onderling die best kunnen bepalen wat het beste is voor hen. Dit wordt bewezen in “Flatpack Democracy” [6][7] dat uitlegt hoe mensen in het stadje Frome in Engeland op een succesvolle manier los van de bestaande partijen hun partij opgericht hebben en daarmee eerst een meerderheid en de verkiezingen erna 100% van de stemmen kregen. Omdat de ideeën gewoon van de mensen zelf moeten komen. Sarah van Liefferinge heeft hier ook een artikel over in Knack. [8]
[1] https://www.facebook.com/notes/johan-sanctorum/ontgrendel-je-geest-wouters-en-vuye-of-het-levende-argument-tegen-de-particratie/10154434778037616
[2] https://nl.express.live/2016/12/25/119782arco-verliezen-schuldigen/
[3] http://www.demorgen.be/interviewreportage/-vlaanderen-wordt-nog-altijd-bezet-door-de-zuilen-be842be8/
[4] https://drive.google.com/file/d/0B7uX2N2KHmqtQkFuZFM5UTlGd28/view?usp=sharing
[5] http://lithgow-schmidt.dk/sherry-arnstein/ladder-of-citizen-participation.html
[6] http://www.flatpackdemocracy.co.uk/
[7] http://www.ademloos.be/nieuws/welkom-frome-waar-de-burgers-de-touwtjes-handen-hebben
[8] http://www.knack.be/nieuws/belgie/wat-stelt-onze-representatieve-democratie-nog-voor-als-steeds-minder-mensen-gaan-stemmen/article-opinion-782711.html
Ik vind veel van jullie ideeën interessant, maar ik denk dat jullie een overhangs systeem (stap voor stap) zal moeten toepassen. Wat veel mensen hebben opgebouwd in het huidig systeem zullen ze niet zomaar laten vallen. Vele mensen willen zekerheid over wat hun te wachten staat en inleveringen moeten staan voor oplossingen en niet voor zakkenvullerij. Ook was niet alles slecht wat er in het verleden is gebeurt en moet samenwerken een doel worden, maar er moet in dit systeem ook worden toegezien dat het niet steeds dezelfde mensen zijn die de beslissingen nemen. Ik ben wel van mening dat jullie partij voor echte verandering staan zoals in jullie programma te lezen staat.
Blijkbaar weet de ‘De Belgische Piratenpartij’,die zich bij voorkeur in het Engels voorstelt, niet welke de drie landstalen van het land zijn. Er is een Nederlandstalige (voor de Vlamingen), en Franstalige(voord e Franstaligen), en daarenboven een Engelse versie (voord e intellectuele Belgen?) Dat er ook een Duitstalig landsgedeelte is en die taal tot de drie officiële talen behoort, is gezien hun beperkt aantal blijkbaar niet interessant genoeg om ook aan hen te denken.
Waarschijnlijk is men van plan om, eens men het bindend referendum heeft ingevoerd, op een echt democratische wijze de Duitse taal te schrappen en het Engels als officiële derde landstaal te promoveren.
Beste Renaat, uw voorstel behoort tot de mogelijkheden, want wij piraten stemmen op ideeën, niet op partijen. Indien u de Duitse taal wenst te zien verdwijnen adviseer ik u in 2018 Piratenpartij te stemmen, of wanneer u niet kan wachten een lokale crew aan te spreken om uw idee te concretiseren.
Renaat, bleiben Sie doch ruhig bitte…
Es gibt in diesem Text wirklich wichtiger Sachen zum diskutieren. Für die Angelegenheit der Sprachen in unserem kleinen Land, können Sie immer mit den Leuten von der BUB reden. Die haben auch nichts zu tun.
Gemeentepolitiek : interessant om te lezen hoe de zuilenpolitici negatief reageren op elk initiatief die nochtans ten voordele is van en voor de lokale bevolking.
Titel van het boek : “De Kracht van de Overtuiging” te bestellen bij uitgeverij “Shop my books” Auteur : Peter Van Windekens .
Het eerste wat moet gebeuren is de partijstem afschaffen. Partijen mogen uiteraard bestaan, maar het moet verboden worden om ze als een geheel te verkiezen. Het daaropvolgende carte-blanche gehalte is te groot, net zoals de totale onduidelijkheid van de stem. Maar partijstemmen werkt vooral particratie in de hand, wat ondertussen wel duidelijk is. Een particratie is zoals omschreven bovenaan. Je zou ook kunnen stellen dat een particratie zoals wij ze in Europa kennen simpelweg een oligarchie is met enkele omzeilbare democratische opties, vooral omdat ondertussen ook duidelijk is dat 1, er geen vertegenwoordigers uit het volk kunnen verkozen worden tenzij ze voorgedragen worden door de zittende elite en 2, dat de elite levenslang of zolang naar eigen goeddunken blijft zitten, als koningen. Beide zijn duidelijke oligarchische symptomen.
Theoretisch kan iedereen het volk vertegenwoordigen, die theorie houdt ons in de waan maar is een maat voor niks. Het bestaat niet. In de praktijk is het onmogelijk, voornamelijk door de regelgevingen omtrent kiesdistricten, de verschillende drempels, én door de partijstem. Het is voor onafhankelijken onmogelijk om door te dringen, en zelfs ook voor nieuwe partijen is het een werk van decennia eer alle obstakels gepasseerd kunnen worden. Het zijn de drie elite-beschermende maatregelen, ze hebben geen enkele andere echte bestaansreden.
Een kiesronde bepaalt niets meer dan een richting. De zittende elite doet een stoelendans, verwijdert of annexeert onbelangrijke pionnen om de verhoudingen weer te doen kloppen en gaat gewoon verder met een (misschien) iets andere invalshoek. De partijen lijken na elke verkiezing steeds meer op elkaar. Bij elke zittende partij is de oorspronkelijke ideologie amper nog aanwezig. Na een verkiezing is het door coalitievorming goed mogelijk dat zelfs de meerderheid van stemmen geen macht krijgt. Maar wat de uitslag ook is, de top blijft waar hij is, telkens weer, tot ze zelf besluiten dat te veranderen, niet het volk.
De interne “democratische” structuur van de partijen werkt ongeveer gelijkaardig. Er wordt gebruik gemaakt van de intrinsieke onderdanigheid van de meerderheid om enkel te laten stemmen op de diegenen die de top zelf een fiat gaf. De top heeft daarbij alle middelen om hun respectievelijke leden probleemloos te sturen in de richting van één of twee zelf voorgestelde kandidaten.
Door de partijstem te verbieden krijgen uitsluitend personen zeggingsrecht, vertegenwoordigingsrecht, voor slechts vier jaar, en heeft de bevolking zo een invloed op de structuur van de partijen, die zichzelf alleen geloofwaardig kunnen houden door de echte verkozenen een plaats te geven. Het laat de bevolking ook toe om de kundigste types te kiezen, en dat selectiewerk niet aan partijleiders (die ook niet noodzakelijk door het volk werden gekozen) over te laten.
Momenteel zijn verschillende staatssecretarissen en/of ministers nooit door het volk gekozen. Amper iemand kende ze tot ze ons in de strot geduwd werden, met alle dramatische gevolgen vandien : een stijgende staatsschuld, een steeds verdubbelend begrotingstekort, een achterophuppelende economie, een stijging van armoede en armoedekansen, een stijgende verzuring en verdeeldheid, een dalend vertrouwen in beleid en alle andere autoriteiten, een repressief beleid van beboeting en controle van in de eerste plaats de kleinste burgers.
We leven dus in een oligarchie met enkele democratische lintjes, niet in een democratie.
Je lost de opwarming van de Aarde niet op door papiertjes te gaan oprapen in het weekend. Je verandert deze oligarchie dus ook niet in een democratie door enkele burgerinitiatieven. Alle beetjes helpen is een aanvaarde mantra die het klein volk klein houdt. Niets werkt van onderuit, het houdt ons alleen bezig in een structuur die niets hoeft te veranderen. De structurele veranderingen moeten ingrijpend zijn, van bovenuit dus, en dus zou ik ijveren voor een totale hervorming van het kiessysteem als primair punt. Al de rest is wat daaruit volgt, en niet omgekeerd
Waarom niet stemmen op ideeën (per idee) en niet op partijen, voorbeeld er vormt zich een probleem die moet worden opgelost en kunnen meerdere partijen hun eigen oplossing hebben. Voor die oplossingen moeten ze de bevolking zo goed mogelijk duidelijk hoe ze het zullen aanpakken en dan kiest de bevolking voor wat ze het beste voorstel vinden en laat ze het dan maar uitvoeren. Wel gebaseerd op menselijke waarden.